Dashboard Nedir?

Dashboard Türleri ve Tasarım Kuralları Nelerdir?

Belirli bir zaman dilimi içerisindeki bir veya daha fazla duruma ait sayısal değişimleri pek çok şekilde takip edebiliriz.

AA

Dakikalık veya duruma göre saatlik değişimleri parmak hesabı ile sayabilir, değişikleri notlandırır, gruplandırabilir veya ayrıştırabiliriz. Benzer bir yaklaşım araçların hız ve yakıt göstergeleri için de geçerli. Tüm bu örneklerde temel olan ise miktarsal, nicel (kantitatif) bilgilerin gösterge yoluyla aktarım. Evet, konumuz bu göstergelerin bir arada bulunmasını sağlayan göstergeler ekranı/paneli, yani diğer bir ifade ile dashboard.

Dashboard
The Bequt dashboard user interface design

Dashboard

Dashboard, bilgi akışını ve/veya içeriğini özetlemek amacıyla kullanılan, grafikler ve tablolar yoluyla belirli bir durumu açıklamaya yarayan göster(ler) ekranını (veya iş panosu, görtergeler tablosu) ifade eder1. Amacı en kısa sürede, en az etkileşim ve düşünme gereksinimi ile gerekli olan bilginin sunulmasıdır. Örneğin, bir sunucu trafiğini, kullanıcı etkinliklerini, satış departmanındaki çalışan performansını, çağrı merkezi yoğunluğunu, ürün stok durumunu, trafik akışını, günlük ölüm-doğum sayılarını bu bilgilendirme ekranları sayesinde kolay bir şekilde takip edebiliriz. Aksi durumda, bir konuya ait pek çok farklı bilgi tablosunu içerdiği kayıtlar bağlamında ele almamız gerekirdi.

Dashboard ile ilgili destek talebinde bulunabilirsin.

Elbette dahsboard için bir kapsam sınırlandırması oluşturmak da yanlış olacaktır. Önemli olan, gereken bilgilerin özet olarak sunulması, dolayısıyla ve mümkünse buna uygun özelleştirmeler yapılabilir2. Tekrar yazının giriş paragrafında yer alan arama gösterge paneline dönüp şu soruyu sorayım; hız ve yakıt göstergelerinin yerine bagaj ağırlığını görmek ister misiniz? Elbette mantıklı bir yaklaşım sonucunda cevabın hayır olması gerekir. Bu bilgi sadece ek bir bilgi olarak ve daha az dikkat çekecek şekilde sunulduğunda faydalı olabilir. Dolayısıyla, dashboard tasarımlarında da bilginin gerekliliği ve önem derecesi temel alınarak hareket edilir.

Daha dashboard özelinde yayınladığım yazıları aşağıda görebilirsiniz.

Elbette bu listeye veri analitiği servislerini de dahil etmek mümkün. Ancak, bu tür servislerin genel olarak belirli bir odağı olduğunu unutmamak gerekir. Örneğin, Google Analitics web sayfası ve uygulamalar temelindeki kullanıcı davranışlarına odaklanırken Google Ads reklam kampanyalarını önceliklendirir. Ancak, bir dashboard içeriğinde farklı veri kaynaklarını (servisler, veritabanı kayıtları vb.) barındırabilir. Aşağıda yer alan türler temelinde ifade etmek gerekirse, pazarlama faaliyetlerine odaklanan analitik bir dashboard içeriğinde Google Ads, Facebook Ads, Criteo gibi reklam plaformlarının yanı sıra lead funnel, ecommerce, e-mail marketing ile ilgili bilgiler bir arada bir durum özeti oluşturabilirler.

Dashboard tasarımında sıklıkla yapılan bazı hatalar3 ise şu şekilde özetlenebilir:

  • Her departman/kişi için tek bir kontrol paneli oluşturmak
  • Dönemsel karşılaştırma değerleri eklememek
  • Belirli bir bilgi akışı olmayan düzen kullanımı
  • Yanlış grafik türü kullanımı
  • Gereksiz bilgilendirme/detaylandırma
  • Eksik bilgilendirme
  • Yanlış/hatalı tasarım (renk, boyut, önceliklendirme vb.)
  • Hesaplama gereksinimi veya soru işareti oluşturacak sunum

Dashboard Türleri

Bize kantitatif bilgileri kullanarak bir hikaye anlatan dashboard'lar az önce de bahsi geçtiği üzere temel bazı durumlara uygun olarak oluşturulurlar. Bu durumları operasyonel ve analitik olmak üzere 2 ana başlık altında toparlayabiliriz. Ancak, her iki türü de kapsayan stratejik, taktiksel ve bilgilendirici başlıkları da tür olarak nitelendirilebilirler.

Operations Dashboard
Creating Dynamic, Real-Time Maps with Operations Dashboard for ArcGIS

Operasyonel Dashboard'lar

Operasyonel bilgilerin anlık olarak temel alındığı göstergelerden oluşur. Bu dashboard zamalamanın önemli olduğu kritik bilgileri aktarmaya yarar. Bir veri özetinden ziyade anlık durumlar önceliklidir. Örneğin, tedarik zinciri, hava trafiği ekranı, sunucu yoğunluğu, çağrı merkezi ekranları, hasta izleme sistemleri gibi.

Analitik Dashboard’lar

Karar süreçlerinde temel alınan, bilgileri özet ve mümkünse karşılaştırmalı olarak sunan göstergerleri barındırır. Güncellenme sıklığı değişkenlik gösterebilir. Sayfa görüntüleme, satış ve benzeri bilgilerin sunulduğu dashboard'lar analitik dashboard olarak ifade edilebilirler.

Dashboard Tasarımı

Görsel bütünlük ve bilgi önem/önceliği dashboard tasarımının da temelini teşkil eder. Bu bütünlük ve önceliklendirme yukarıdan aşağı, büyükten küçüğe ve renk kullanımı ile ifade edilebilir. Seçilecek grafik sunulacak bilgiye göre seçilmelidir. Her bilgi kaydı her veri grafiği içi uygun değildir. Kimi durumlarda en iyi ifade etme biçimi tablolar olabilmektedir. Platformlar kendi öncelik kriterlerine göre -elbette kullanıcı geribildirmlerini temel alarak- platform dashboard'ları sunarlar. Örneğin, Youtube Analytics, Facebook Audience Insights gibi.

Youtube Kanal Analizi

Yukarıdaki grafikte Youtube tarafından sunulan kanal performans özetini görebilirsiniz. Grafik türlerinde birden fazla boyut veya metriğe yer vermek mümkün olabilmektedir. Dolayısıyla, grafik seçiminde kullanılacak alanlar ve bu alanlardaki veri türleri de etkilidir. Dolayısıyla, her bilgi her grafik için kullanılabilir değildir. Grafik seçimleri ve alanlara dair temel bir bilgilendirme için daha önce yayınladığım Looker Studio: Grafikler (Charts) başlıklı yazımı inceleyebilirsiniz.

Dashboard'lar özel olarak geliştirilebilmelerinin yanı sıra Excel ve Google Sheets gibi tablo programları, Looker Studio ve Grafana gibi veri görselleştirme uygulamaları, Tableau ve Klipfolio gibi iş geliştirme uygulamaları aracılığıyla da hızlı bir şekilde oluşturulabilirler.

Örnek Dashborad'lar

Aşağıda çeşitli konulara/durumlara (KPI, satış, finansal performans vb.) dair oluşturulmuş örnekleri görebilirsiniz.

Executive Dashboards

Executive Dashboards (Yönetici Gösterge Tabloları) iş performansının takip edilebilmesi amacıyla oluşturulan, temel olarak finansal performans, satış-müşteri kazanma, KPI takibi gibi bilgilerin yalın bir şekilde sunulduğu gösterge tablolarıdır. Yönetici gösterge tablolarının temel amacı, şirket yöneticileri/karar vericilere tüm birimler ve projelere dair iş performansı hakkında bir bakışta bilgi verebilmektir.

Business Dashboards

Business Dashboards (İş Gösterge Tabloları) çoğu zaman hedefler, satışlar, kullanıcı etkinlikleri ve pazarlama faaliyetleri için gerçek zamanlı bir durum özeti sunarlar.

Sales Dashboards

Sales Dashboards (Satış Gösterge Tabloları), satış ekipleri için dönemsel performans takibi, satış hedefleri ve satış bölgelerine dair bilgiler gibi hedef odaklı bilgileri barındıran gösterge tablolarıdır. CRM entegrasyonu ile gerçek zamanlı olarak performans değişimlerini göstermek mümkündür. Satış gösterge tabloları satış durumu, potansiyeller, haftalık-aylık vb. dönemsel satış performansları, satış lider tablosu, ürün performansı gibi göstergeler ile lider, temsilci ve saha elemanları için özelleştirilebilirler.

Marketing Dashboards

Pazarlama faaliyetleri günlük, haftalık ve aylık gibi dönemsel ve karşılaştırılabilir bilgiler temel alınarak oluşturulur. Farklı alt departmanlar (dijital, konvansiyonel vb.) göz önünde bulundurulduğunda tek bir ekranın tüm pazarlama kanallarını kapsaması doğru olmayacaktır. Bu nedenle, marketing dashboards (pazarlama gösterge tabloları) pazarlama analitiği ve KPI'ları belirli bir odak noktası etrafında, farklı veri kaynaklarını bir arada değerlendirerek sunar.

Genellikle karar vericiler için (CMO) oluşturulan özet panoların yanı sıra, dijital reklam kanalları (Google Ads, Facebook vb.), e-ticaret temelinde gerçekleştirilen faaliyetler (e-ticaret sitesi, pazaryerleri vb.), SEO analitiği, online pazarlama (otomasyon uygulamaları), web analitiği, E-posta pazarlama, sosyal medya vb. özelleştirilmiş bilgi ekranları pazarlama gösterge tablolarının önemli başlıklarıdır.

Social Media Dashboards
The Bequt dashboard user interface design

Social Media Dashboards

Sosyal medya içerikleri ve pazarlama faaliyetleri temel alınarak oluşturulan social media dashboards (sosyal medya gösterge tabloları) çeşitli demografik kırılımları, hedef ve dönemsel karşılaştırmaları da barındırabilirler. Bu gösterge tabloları farklı platformlardan (Facebook, Twitter, LinkedIn, Instagram, Pinterest vb.) edinilen veriler için birleşik ölçümler sunarlar.

SaaS Dashboards

SaaS işletmeleri hedef ve ölçümler temelinde hızlı bir şekilde stratejiler geliştirmeye özen gösterirler. Bu nedenle sürekli gelir (recurring revenue), ömür boyu müşteri değeri (lifetime customer value), müşteri edinme maliyeti (cost to acquire customers) ve net elde tutma (net retention) gibi bilgiler sürekli göz önünde bulundurulmalıdır. Çoğu zaman anlık olarak sunulması istenen bu göstergeler pek çok farklı veri kaynağıdan edinilen bilginin işlenmesini gerektirebilir.

Bu gösterge tabloları karar vericiler, A/B/n testleri, kullanıcı deneyimi, destek, SaaS büyüme (growth), müşteri tutma (retention), pazarlama gibi alanları barındırabilir.

DevOps Dashboards

DevOps panoları aracılığı ile geliştirme geliştirme ekiplerinin ürüne erişim ve ürün performansı ile ilişkili ölçümleri (aktif kullanıcı sayısı, sunucu trafiği, hata log'ları vb.) anında takip edebilmesi sağlanmaktadır.