Metrik (Metric) ve Boyut (Dimension)

Elbette bu durumu sadece Google Analytics ile de sınırlandırmamalıyız. Bu yazının içeriği bir açıdan Facebook Analytics kullanımında da bize fayda sağlayacak bilgiler içermekte.

Universal Analytics (UA) İçin Metrik ve Boyut Kullanımı

Başlangıç olarak, Metrik (metric) ve Boyut (dimension) ile ilgili bir özet tanım yapalım. Google Analytics ve Facebook Analytics gibi araçları ve uygulamaları açtığınızda, size sunulan raporlarda verilerin satırlar ve sütunlara bölümlendirildiğini görürsünüz. Satırlar ilgili verinin bağlamını oluştururken sütunlar verinin farklı alt bağlamlardaki numeric değerlerini içerirler. Yani, bir boyuta “ne?”, “kim?”, “nasıl?” sorularını sorduğumuzda bir bağlam karşılığı alırız. Metrik ise bağlamdan elde ettiğimiz değere “kaç?” sorusunu sorduğumuzda elde ettiğimiz numeric değerdir. Açıklamayı şu şekilde örneklendirelim o halde.

Google Analytics’in topladığı tüm veri iki temel kategoriye ayrılıyor: boyutlar ve metrikler. Analytics Yardım başlığı altında oldukça kapsamlı şekilde açıklanan bu iki kavramı ayırt edebilmenin oldukça kolay bir yöntemi var: Eğer bir değer “ne?”, “hangi?”, “ne zaman?”, “nerede(n)?”, “kim(ler)?” sorularından birini yanıtlıyorsa boyut; “kaç?” sorusunu yanıtlıyorsa metrik olarak tanımlanır. Yukarıdaki grafikte web sayfasına trafik sağlayan kaynaklara dair veriler görülmekte. Bu verilere istinaden ilk sütunda sorulan “ne, nereden ve hangi kaynaklar?” sorularına kaynakların isimleri cevap olarak alınmakta. Ardından, ilgili kaynağa sorulan “kaç?” sorusuna dair diğer başlıkları görmekteyiz. Örneğin, Organic Search ile edindiğimiz kaç kullanıcı var? Email ile edindiğimiz kullanıcının hemen çıkma oranı kaç ve oturum boyunca ortalama kaç sayfa görüntülemiş? Bu açıklamayı bir de tablo olarak özetleyelim;

Yukarıdaki tabloda Birincil Boyut olarak cihaz türünü, metrik olarak ilgili cihaz ile sağlanan oturumları görmekteyiz. Elbette bir tabloda tek bir boyut olmak gibi bir sınırlandırma söz konusu değil. İkincil Boyut ekleyerek tablomuzu geliştirelim.

İkincil Boyut kullanımında aslında Birincil Boyut içeriğinde bir kırılım (alt başlık) oluşturmuş ve metrik için soracağımız “kaç?” sorusunu daha da detaylandırmış oluyoruz.

Metrik (Metric)

Yukarıdaki açıklama ve örnekleri başlıklar dahilinde özetleyelim. Metrikler, verilerin nicel (sayılabilen, ölçülebilen sayısal değerler) bir ölçümüdür. Bu ölçümler toplam veya oran olarak ifade edilebilirler. Bir boyutun tamamını ya da ayrı öğelerini ifade ederken metriklerden faydalanırız. Örneğin, bir öğrenci topluluğunu ifade ederken öğrenci sayısını metrikle ilişkilendiririz. Aynı şekilde bu öğrencilerin cinsiyetlerini yine boyut olarak kırılım halinde ele alabilir, cinsiyet kırılımlarını kadın ve erkek olarak ifade ederken yine toplam ya da oransal olarak metrik değerine bakarız.

Boyut (Dimension)

Verilerin nitel (sayılamayan, tanımlayıcı ve/veya karakteristik özellikler) bir özelliğidir. Kişilerin isimleri, cinsiyetleri, yaşadıkları şehirler ve benzeri bilgiler boyut olarak ifade edilir. Metrikler ortak ifadeler şeklinde nitelendirilirken boyutlar tanımlayıcı özelliklerdir. Örneğin, kişilerin yaşadıkları şehirler ülke, bölge, şehir, enlem ve boylam şeklinde boyutlandırılabilirler. Karakteristik özellikleri toplam ya da oran olarak ifade ettiğimizde ise metrikleri kullanmaya başlarız.

Örnek görselde Birincil Boyut olarak Ülke ve İkincil Boyut olarak bu ülkelerin Cihaz Kategorileri ile kırılımını görebilirsiniz. Türkiye toplamında elde edilen 9254 kullanıcının (Edinme) %64’ünün (5969 kullanıcı) Mobile, %34.17’sinin (3187 kullanıcı) Desktop ve %1.83’ünün (171 kullanıcı) Tablet kullandığını görebilmekteyiz.

Metrik ve Boyutların Kullanımı

Pek çok analiz uygulaması tarafından sunulan raporlarda metrik ve boyutlar karşımıza çıkmaktadırlar. Bununla birlikte, çoğu analiz ve raporlama sürecinde farklı boyutları da değerlendirmelere dahil etmek mümkündür. Bu sayede verilerimizi düzenleyebilir, segmente edebilir ve analiz sürecine yardımcı olarak ele alabiliriz. Bir rapor içeriğinde sunulan ön tanımlı boyut Birincil Boyut olarak ifade edilir. Ardından, dahil ettiğimiz her boyut İkincil, Üçüncül gibi ardılı olarak nitelendirilir. Google Analytics ve Facebook Analytics başta izleme kodu aracılığıyla verileri metrik ve boyutlara bölmektedir. Ancak, verileri içe aktarma ve/veya API aracılığıyla da harici verilerden faydalanabiliriz. Bu amaçla analiz araçları özel boyutlar ve metrikler oluşturmamıza olanak tanırlar¹. Google Analytics tarafında raporlarda 2 boyut kullanabilmekteyiz. Eklenen İkincil Boyut da dahil edilerek daha detaylı aramalar gerçekleştirebilmekte ve verileri segmente edebilmekteyiz. Ön tanımlı olarak sunulan metrik ve boyutlara ek olarak ihtiyaçlarımıza göre metrik ve boyut tanımlamaları da yapmamız mümkün. Bu tanımlama işlemleri Mülk bazında gerçekleştirilmekte (Google Analytics > Yönetici > Hesap > Mülk > Mülk Ayarları > Özel Tanımlar > Özel Boyutlar ve Özel Metrikler) ve mülk altıdaki tüm Görünüm‘lerden erişilebilmekte. Unutmadan, ilgili metrik ve boyutlar oluşturuldukları aşamadan sonra raporlara yansıyacaklardır.

Özel Metrik ve Boyut Tanımlamaları

Boyut oluşturmak istediğimizde Kapsam başlığı altında Hit, Oturum, Kullanıcı ve Ürün olmak üzere 4 seçenek görüntülenir. Oluşturulan raporlarda oluşturulan her boyut 4 kapsamdan biriniyle oluşturulur. Metriklerde ise Hit ve Ürün kapsamları kullanılabilir. Metrik tanımlarken boyutlardan farklı olarak biçimlendirme türünün de tercih edilmesi gerekmektedir. Kullanılabilecek biçimlendirme türleri Tam Sayı, Para Birimi (Ondalık) ve Zaman‘dır. Metrik oluştururken ayrıca minimum ve maksimum değer de isteğe bağlı olarak belirtilebilir.

Kapsam

Google Analytics metrik ve boyut oluştururken Kapsam başlığı altında metrik ve boyutun niteliğinin de belirlenmesi gerekir. Bu sayede Analytics ilgili değerlere yönelik olarak verileri sınıflandıracak ve analiz sürecine dahil edecektir. Sırayla ilgili kapsam türlerine ve farklılıklarına bakalım.

Hit (Metrik ve Boyut Kapsamı)

Bir kullanıcının ziyaret ettiği web sayfası ya da uygulamadaki her tekil aksiyonu (tıklama, scroll, görüntüleme, form gönderme, ürün satın alma, değerlendirme vb.) hit olarak ifade edilmektedir. Google Analytics etkinlikleriyle ilgili yazıda hitType ifadesine yer vermiştim. Bu ifade pageView tipinde bir hit değerine sahipti. Örneğin, Sayfa ve Etkinlik Kategorisi boyut iken Sayfa Görüntüleme Sayısı ve Farklı Etkinlik Sayısı birer metriktir.

Oturum (Sadece Boyut Kapsamı)

Oturum bir kullanıcının belirli bir zaman dilimi süresince oluşturduğu hit toplamıdır. Süre, kullanıcının web sitesi ve/veya uygulamadaki aktifliği kadardır ve kullanıcının tüm aksiyonlarını barındırır. Örneğin, Google Analytics bir oturum başladıktan ve ilk etkinlik gerçekleştikten sonra eğer kullanıcı 30 dakika boyunca başka bir etkinlik gerçekleştirilmezse oturumu sonlandırır². Kaynak / Araç ve Anahtar Kelime birer boyut iken Ortalama Oturum Süresi ve Hedef Tamamlama Sayısı birer metriktir.

Kullanıcı (Sadece Boyut Kapsamı)

Kullanıcı pek çok oturumu ve dolayısıyla hiti barındıran oldukça geniş bir kapsamdır. Kullanıcı kapsamı kullanıcının ilk oturumuyla birlikte bilgisayarındaki cookie sayesinde pek çok hit, etkinlik ve farklı zaman ile ilişkilendirilebilir. Yani, kullanıcı ilk oturumunda sayfa görüntülerken bir sonraki oturumunda ürün satın alabilir ya da form gönderebilir. Farklı cookie kimliklerine sahip (çoğunlukla farklı cihazlar ve/veya gizli oturumlar) bir kullanıcı farklı etkinlik gruplarına sahip olabilir. Bu gibi durumlarda User ID görünümünden, Kitle > Kullanıcı Gezgini ve Kitle > Cihazlar Arası raporlarından faydalanılabilir. Örneğin, Kullanıcı Türü (Yeni Ziyaretçi / Geri Dönen Ziyaretçi) bir boyut iken Kullanıcılar ve Yeni Kullanıcılar’ın Hemen Çıkma Oranı birer metriktir.

Ürün (Metrik ve Boyut Kapsamı)

E-ticaret işlemi olarak nitelendirilen her bir ürün aksiyonu / hit (bir veya daha fazla ürünle ilişkili olabilir) ürün kapsamı dahilinde değerlendirilir. Ürün ve Ürün Markası birer boyut iken İşlem Sayısı ve Gelir birer metriktir.

Kapsamlar ve Raporlar

Google Analytics tarafından sunulan raporlarda her zaman aynı kapsam altındaki boyutlar ve metrikler öncelikli olarak görüntülenmektedir. Yukarıda da belirttiğim gibi Birincil Boyut’a ek olarak İkincil Boyut ile yine ilgili kapsam dahilindeki seçimleri rapora dahil edebilir ve arama işlemlerinde kullanabiliriz. Ancak, bu durum standart raporlar için söz konusudur. Google Analytics Uyarılar, Notlar ve Raporlar başlıklı yazımda da belirttiğim özel raporlar oluşturduğumuz süreç içerisinde kapsam sınırları esneyebilmekte. Bu gibi durumlarda da verilerin hatalı analizi söz konusu olabilmekte.

Oluşturulan metrik ve boyutların etkinliğini yine Özel Tanımlamalar üzerinden düzenleyebilirsiniz. Etkin mülk ve boyutları segment oluştururken ve standart raporlar dahilinde ise boyutları İkincil Boyut, metrikleri ise Gezgin bölümünde kullanabilirsiniz.