Mastodon Nedir? Nasıl Kullanılır?

Ücretsiz, reklamsız, açık kaynak olarak dağıtılan ve geliştirilen en geniş kullanıcı hacmine ve içeriğe sahip sosyal ağ olarak özetlenebilecek Mastodon, kullanıcılara sunduğu özelliklerin yanı sıra dağıtık yapısı sayesinde geniş ölçekli bir kullanım konseptini de beraberinde getirmekte. Bu nedenle oldukça hızlı ve etkili -özellikle Japonya’da- bir büyüme göstermekte¹.

Mastodon’un Özellikleri

Adım adım belli başlı özelliklere değinecek olursak;

1. Açık kaynaklı. Kullanıcılar ve geliştiriciler ekseninde fikirlerle zenginleştirilerek ihtiyaçları oldukça hızlı bir şekilde hayata geçirebilmekte².
2. Dağıtık. Yani sunucusu olan her kullanıcı kendi kurulumunu yapabilir (instance) ve bu kurulumlarlar üzerinden mastodon.social aracılığıyla (federation) kullanıcılar haberleşebilir (fediverse)³.
3. Paylaşım (toot) ayarlarının gizlilik, ağ içi (local), ağlar arası (federated) paylaşım ayarları kolaylıkla düzenlenebilir.
4. Gelişmiş medya desteği.
5. 500 karaktere kadar içerik (toot) yayınlayabilme.
6. Ağ temelinde kurallarını belirleyebilme.
7. Reklamsız, yatırım almadan, monetize edilmeden hayatını sürdürür. Bu arada destekte bulunmak için patreon⁴ sayfasını kullanabilirsiniz.

Konuyla ilgili olarak magazinel bağlamda bir çok haber yayınlanmış durumda. Benim özellikle üzerinde durduğum ve ilgi gösterdiğim konu, dağıtık yapısı sayesinde bir çok sivil toplum kuruluşunun, insiyatif, kolektif ve ağın kendi iç ve dış iletişimlerinde mastodon üzerinden merkezsiz ve güvenli bir şekilde yayın sağlayabilme imkanları.

Federation konusunu biraz detaylandırmak gerekirse, e-posta yapısına benzer şekilde 2 farklı sunucu (instances) üzerinde kullanıcı hesapları oluşturulabilir. Bir kullanıcı diğer kullanıcıyla kullanıcı ve sunucu ismi üzerinden iletişime geçebilir. Örneğin mastodon.social⁵ üzerinden @cea@pawoo.net olarak bir toot atıldığında bu bilgi pawoo.net⁶ üzerindeki cea kullanıcısına iletilecektir. Etkileşimi başlatan kullanıcı ilgili toot’u sildiğinde diğer sunucudaki bildirim alanından da silinecektir.

Mastodon Kullanımı

Temelde twitter kullanımına benzer bir deneyim sunan mastodon, güncel olarak 1500 üzerinde instance (kurulum) üzerinde 1050000’den fazla kullanıcıya sahip. Twitter ve Facebook gibi ağlardan farklı olarak, kullanım için mastodon.social başta olmak üzere belirli konu ve konseptler bağlamında oluşturulmuş bir instance üzerinden üyelik gerçekleştirebilirsiniz. Instance listesini instances.social sayfasından takip edebilirsiniz.

Kendi kurulumunuz için ise joinmastodon.org sayfasındaki yönergeleri takip edebilir, birkaç dakika içerisinde DigitalOcean üzerinden Nginx ve/veya Docker ile yayına geçebilirsiniz.

Linux, Windows ve diğerleri için uygulamalar listesine göz atabilirsiniz⁷. Kullanım ve diğer ilgili detaylar için hazırlanmış yardım sayfasını inceleyebilirsiniz.