Online Dükkan Açmak ve İşletmek

Fikre, ürüne, üretene, içinde bulunulan durumlara, şartlara… Kısacası üzerine düşünülmesi gereken bir çok etkene göre değişecek bir yoldan bahsediyoruz. Tüm bunlar bir yana, şimdilik önemli olan yolun uzunluğunu düşünüp panik yapmak yerine, ilk adım için gerekli olan cesareti toplamakta. Bir nedenden ötürü neredeyse herkesin üzerine odaklanmak istediği bir ürün ya da servis fikri mevcut. Temel sorun işlerin nasıl yürüdüğü konusunda bilgilerinin olmaması ve piyasada gerçekten laf ile peynir gemisi yürütebileceğini düşünen bir çok bilgisiz “bilgili” kişinin olması. Paylaşacağım bilgilerin kısmen de olsa işinize yarayacağını düşünüyorum. Çünkü rekabetin her zaman pazarı iyi yönde etkilediğini, bir ürün ve hizmet standardı oluşturduğunu düşünüyorum. Bilgiler, online olarak kendi işini geliştirmek isteyenlere yönelik başlangıç niteliğinde olacak.

İLK ADIM

İlk aşamada ihtiyacınız olan bir isim ve insanların zihninde yer etmesini istediğiniz bir kurumsal kimlik. Bu aşamada resmin bütününü göz önünde bulundurmanız ve genel bir strateji oluşturmanız önemli. “Nerede, kime, ne zaman ve ne satacaksınız? Rakipleriniz kimler? Neler yapıyorlar?” gibi sorular lie başlayabilirsiniz. Bu soruları ne kadar derinleştirirseniz hedef kitlenizi anlamanız, rakiplerinizin ilerlediği yolu görebilmeniz ve ileride karşılaşacağınız problemlere daha efektif çözümler üretebilmeniz de bir o kadar kolaylaşır.

İşin temel kısmı kaynaklarınızı olabildiğince efektif kullanmak. Hazırda bir ürününüz varsa bunun satışına veya üründen ziyade fikir sürecinde iseniz fikrinizin temel aldığı durumlara dair planlama yapmalısınız. İş planı elbette bu sürecin olmazsa olmazı.

Rakiplerinizi, aktif oldukları kanalları, mecraları incelediniz ve kabaca gireceğiniz pazar ve hedef kitleniz hakkında genel bazı fikriniz oluştu diyelim. Üründe veya hizmette farklılaşmak mümkün mü? Rakipleriniz ile paylaşacağınız, benzer özellikler, eğilimler veya iş yapış biçimleri neler Hedef kitleniz sizin fikrinizi / ürününüzü rakiplerle karşılaştırdığında neden sizin ürününüzü veya hizmetinizi tercih etmeli? Bu gibi soruların cevapları rakiplerinizin adımlarında gizli. Aynı adımları takip etmeniz gerekmiyor, ancak o adımların neden ve sonuçları hususunda fikirleriniz olmalı. Bu aynı zamanda rakiplerinizin ne kadar başarılı olduğunu da gösterir. Eğer giriş eşiği oldukça düşük, ticaret koşulları rahat bir pazara odaklandıysanız bu çok fazla rakip ile mücadele etmeniz ve atik davranmanız gerektiğini gösterir. Bir rakip tarafından kolaylıkla kopyalanabiliyor olmak gerçek bir sorundur. Dolayısı ile hem rakiplerinizden farklılaşmak hem de -mümkünse- farklılaşırken onların kolaylıkla takit edemeyecekleri bir yol izlemek başarıya ulaşmanızı kolaylaştıracaktır.

FARKLILAŞMAK

Markanızın ismi, logonuz, öne çıkan renkler, markanızın ses tonu… ve markalaşma sürecinde daha bir çok alt konuda farklılık oluşturmanız tüketicilerin zihninde yer edebilmeniz için oldukça önemli. Unutmayın, kolay hatırlanamıyorsanız ayırt edilemezsiniz. Örneğin marka isminiz ürün / hizmeti çağrıştırmalı, mümkün olduğunca kısa olmalı ki akılda kalıcı olabilsin. Tercih edeceğiniz renkler, fontlar isminizi ve ürün / hizmetinizi desteklemeli ki ulaşmak istediğiniz tüketiciler / kullanıcılar / takipçiler sizi kalabalık içerisinden kolaylıkla ayırt edebilsin. Kullanacağınız dilin resmi ya da samimi oluşu, markanın duruşu, tüketici / kullanıcı / takipçilerle ne kadar sık temasa geçeceği de tüketici ile olan ilişkinizi şekillendirecek.

Şimdiye kadar her şey yolunda gitti diyelim. Unutmayın, ulaşmak istediğiniz insanların zihninde istediğiniz yeri edinmek çok zor, yanlış bir yer edinmek ya da hiçbir zaman fark edilemeyecek olmak ise çok daha kolay. Ayrıca, konumlandığınız noktayı değiştirmek veya oradan kurtulmak ise her zaman ekstra çaba / kaynak gerektirecektir. Bu konuda söylenecek çok fazla şey var, bu süreç aynı zamanda bir eğitim süreci. Dolayısıyla, bulabildiğiniz bütün kaynakları incelemelisiniz. Başarı hikayeleri ile motivasyon kazanabilirsiniz ancak başarılı olamazsınız. Başarı sizin yaratacağınız bir hikayesinin parçası.

SATIŞ KANALLARI

Ürününüz / hizmetiniz ve sunduğunuz özellikler artık satışa hazır hale geldi. Ön satış, talebe dayalı özel üretim veya stok kontrolü ile sürekli satış yapacaksınız. Adınız, renginiz, sesiniz, duruşunuz belli. Şimdi nerede, nasıl satış yapacağınızı düşünmeye başlayalım.

Özel Web Sitesi

Evet, bu bir seçenek. Ancak, tek çözüm yolu değil. Bir pazar yerinden de kolaylıkla satış yapabilirsiniz. Hatta sosyal medya hesaplarınız üzerinden bile telefon ya da e-posta adresi paylaşarak satış yapmanız mümkün. Burada dikkat edilecek konu ne sattığınız, kime sattığınız ve ne zaman sattığınız. Tabi, satış hacminize bağlı olarak ileride kazancınız ile ilgili bir sorun yaşamak istemediğinizi ve satışlarınızı faturalandıracağınızı düşünerek devam ediyorum. Diyelim ki el yapımı takılar üretiyorsunuz. Özellikle Instaram sizin için bulunmaz bir nimet. Bunun yanı sıra Facebook¹ üzerinden de iletişim bilgileri ileterek satış yapmanız olası. Instagram içerisinde yeni müşteriler edinmek, talep oluşturmak, samimi bir iletişim yakalamak ne kadar kolay olsa da benzer şekilde hareket eden rakiplerden ayrışmak artık pek kolay görünmüyor. Bunun yanı sıra Facebook size kullanabileceğiniz bir reklam platformu sunduğu için rekabet anlamında biraz daha avantajlı bir hareket alanı sağlayabiliyor. Paylaşacağınız postları hedef kitlelere uygun olarak optimize ederek kolaylıkla ekstra bir web sitesine ihtiyacınız olmadan satış yapabilirsiniz. Tumblr², Pinterest³, Fancy⁴ üzerinden de satışlar gerçekleştirmeniz mümkün. Tabi hangi ülkelere yönelik satışlar yapmak istediğinize, hedef kitlenizin nerelerde vakit geçirdiğine göre alternatifleri değerlendirmek daha uygun olacaktır. Facebook reklam platformunu kullanabilmek için temel bazı ayarlar yapmanız gerekiyor. Örneğin business hesaba geçiş yapmak, kredi kartı tanımlamak vs. Bu konuda hizmet veren bir çok ajans mevcut. Ayırdığınız reklam bütçesine göre uygun bir ajans bulabileceğinizden şüpheniz olmasın. Konu hakkında bilgili bir arkadaşınızdan yardım istemeniz ya da ufak araştırmalarla kendinizi geliştirmeniz elbette başlangıç için daha makul olacaktır.

Pazar Yerleri

Ürününüzü satabileceğiniz bir çok alternatifin mevcut olduğundan bahsetmiştim. Örneğin yine el yapımı tasarım takılar özelinde devam edecek olursak sahibinden⁵, N11⁶, zet⁷, Trendyol⁸ ve GittiGidiyor⁹ yerelde kullanabileceğiniz adresler. %5 ile %35 arasında değişiklik gösteren komisyon ve listeleme aralıklarında değerlendirme yaparak bir veya daha fazla dükkan açmanız mümkün. Burada unutmamanız gereken, pazar yerlerinin ürün listeleme kriterleri arasında müşteri memnuniyeti (yorum ve puanlar), hızlı gönderim (+ ücretsiz gönderim), pazaryeri aramalarına uygun ürün açıklamaları ve pazaryerinin kendi reklam sistemi gibi etkenler olduğu. Amazon¹⁰, Ebay¹¹, Etsy¹² gibi yabancı sitelerin de benzer veya farklı özellikleri ile aklınızda olmasında fayda var. Bu tür pazar yerlerinin diğer avantajları ise bülten, sosyal medya ve google, facebook reklamları için kendi bütçeleri üzerinden reklam yapıyor olmaları. Ekstra yapacağınız reklamlar için daha az bütçe ile daha efektif sonuçlar almanız olası. Olumsuz durum ise vereceğiniz komisyonlar, listeleme ücretleri, bir sisteme bağımlı olmanız ve pazaryeri içerisindeki rekabet düzeyi. Son olarak, birazdan da detaylarına değineceğim kargolama, iade, değişim işlemleri. Yine ürününüze / hizmetinize bağlı olarak tercih edeceğiniz platformun özellikleri dahilinde kargolamayı da anlaşmalı şirketlerle platform içerisinde ya da talep geldikçe sizin tarafınızdan gerçekleştirilmesini sağlamanız mümkün.

Kendi Web Sitem, Kendi Dükkanım

Üzerinde en fazla durulması gereken, bir markanın yola devam edip edemeyeceği ve nasıl ilerleyeceği gibi konuların ilişkili olduğu konumuzda sıra. Tercih edilebilecek ve genel hatları ile benzer çözümler sunan, ancak detaylarda farklılaşan yerli yabancı bir çok hazır e-ticaret sistemi mevcut. Kabaca bir arama ile farklı özelliklerde ve fiyatlarda yüzlerde sistemi karşılaştırabilirsiniz. Burada dikkat edilmesi gereken konu web teknolojilerine ne kadar hakim olduğunuz, ne sattığınız ve nasıl satacağınız ile ilişkili. Hazır sistemlerde her zaman bir platforma bağımlı olmanız, hazır sistemlerin çoğu zaman büyük sorunlar oluşturmamak adına yavaş bir şekilde geliştiriliyor oluşu, özelleştirmelere çok imkan vermemesi gibi durumlar söz konusu. Bu sistemleri kendiniz barındırabileceğiniz gibi sunulan barındırma seçenekleri üzerinden de yayına almanız mümkün. Buna ek olarak Magento¹³, Opencart¹⁴, PrestaShop¹⁵, getfwd¹⁶ gibi destekçi gruplarına sahip ve modüller ile geliştirilebilen yapıları da dikkate alarak, yine anlaşmalı barındırma hizmeti veren yerlerde ya da kendi tercih edeceğiniz barındırma seçenekleri ile dükkanınıza kavuşabilirsiniz. Ayrıca bigcommerce¹⁷, shopify^{18 19}, sopsy²⁰ gibi kendi yapısı üzerinden dükkan açmanıza olanak veren, gereksinimlere uygun ve ihtiyaçlara göre merkezi çözümler sunan servisler de mevcut. Üye olurken belirlediğiniz dükkanınızın adına sahip bir alt alan adı ya da birkaç özel ayar ile özelleştirebileceğiniz bir özel alan adına bağlı olarak kolaylıkla dükkanınızı açabilir ve yönetebilirsiniz. Son kullanıcı odaklı olarak hazırlanan bu sistemleri kullanmak ve yönetmek oldukça pratik ancak satış yönteminize, üyeler ile ilgili iletişiminize ve özelleştirmeler / veri analizi gibi konulara baktığımızda bu tür sistemlerde her zaman bir sınır ile karşılaşmanız söz konusu. Son olarak ise drupal²¹, joomla²², wordpress²³ gibi içerik yönetim sistemleri üzerinde yapacağınız birkaç düzenleme ile dükkan sahibi olmanız mümkün. Özlellike son dönemdeki gelişmeler ve ortaklıklar ile woocommerce²⁴’in etkin bir çözüm sunduğunu söyleyebilirim. Favorim olan shopify¹⁸ ve wordpress + woocommerce entegrasyonu ile ihtiyaçlarınıza ve hedeflerinize uygun bir dükkan sahibi olabileceğinizi söyleyebilirim.

Stok Kontrolü

Farklı web sayfaları / sistemler (örneğin pazaryerlerinin yanı sıra WooCommerce web sitenizin olduğunu varsayalım) arasında ürün bilgilerinin, stok ve ödeme bilgilerinin de paylaşılması gerekebilir. Aksi durumda, farklı sistemler üzerinde farklı stok bilgileri müşteri memnuiyetini ve dolayısıyla dükkan performasınızı olumsuz etkileyecektir. Ayrıca, farklı sistemler arasında da geçiş yapmak isteyebilirsiniz. Birkaç ürünün aktarılması elbette çok soru olmayacaktır, ancak ürün adedinin yüzleri bulduğu durumda aktarım süreci bir vakit israfı haline gelebilir. Bu amaçla kullanılabilecek Mixture ve StockMount²⁵ gibi pek çok sistem içi ve harici çözüm mevcut.

Ödeme Seçenekleri

Kredi Kartı, Banka Kartı, PayPal, Kapıda Ödeme, Havale/EFT, Puan, Mobil gibi müşterilerinize bir çok farklı ödeme seçeneği sunabilirsiniz. Kullanacağınız platforma, hedef kitlenize ve stratejinize uygun olarak tercih edebileceğiniz ödeme yöntemlerinde çok uzun zaman birkaç bankanın sunduğu, günümüzde oldukça yaygın olan Garanti POS²⁶, YapıKredi POS²⁷, İş Bankası POS²⁸... gibi Sanal POS Sistemleri kullanıldı ve hala kullanılmaya da devam edilmekte. Satış hacminize göre size sunulan oranlar üzerinden anlaşabileceğiniz ve müşterilerinize sunabileceğiniz seçeneklerle (puan, taksit) ayrı ayrı hizmet alabileceğiniz bu yapı BDDK tarafından taslağı hazırlanan 6943 Sayılı Ödeme Ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri Ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun 20 Haziran 2013 tarihinde Bakanlar Kurulu’nda kabul edilerek bankaların tekelinden çıkarılmaya çalışılıyor^{29 30}. Yeni yatırımlarla, geliştirmelerle Sanal POS’ların yerini alacak olan payu³¹, iyzico³² gibi ortalama %3 ile %5 arası peşin alım, %5 ile %8 arasında taksitli işlemlerden alınan komisyonlarla çalışan bu sistemler ile API(ler) üzerinden ödemeler daha efektif ve güvenli ve hızlı olarak sonlandırılabiliyor. Havuz mantığında ilerleyen bu servisler ile bankalar anlaşıp ödeme avantajlarını, taksit seçeneklerini genel bir imkan halinde sunabiliyorlar³³.

Kargolama

Hizmet alabileceğiniz kargo şirketlerinden bazıları Aras Kargo³⁴, Mng Kargo³⁵, PTT Kargo³⁶, SüratKargo³⁷, Ups Kargo³⁸, Yurtiçi Kargo³⁹. Kapıda Ödeme, sistem entegrasyonu, takip vb. özelliklere göre tercih edebileceğiniz şirketlerin ortalama komisyon aralığı %5 ile %10 arasında seyredebiliyor. Burada dikkat etmeniz gereken konu ürün ve hizmetinizin ne kadar süre içerisinde teslim edileceği, sistem entegrasyonunun ne kadar eş zamanlı bilgi sunduğu ve hizmet kalitesi (iade oranı, satış sonrası destek vb.) elbette.

Şimdilik kabaca bahsedebileceğim temel konular bunlar. Aşağıdaki bağlantılara da göz atmanızı öneririm.